Kunst en cultuur in een verdeelde samenleving

In 2010 maakte ik de overstap van de uitgeverij, het bedrijfsleven, naar de culturele sector. Ik werd directeur van bkkc, brabants kenniscentrum kunst en cultuur in Tilburg, steunfunctie voor de professionele kunsten in Noord-Brabant. Waarom ik die overstap maakte, is mij vaak gevraagd. Het simpelste en kortste antwoord is: omdat me dat gevraagd werd. Maar de vraag verdient een wat langer antwoord.
Toen ik in 2020 na vijfentwintig jaar afscheid nam als toezichthouder op het St. Michaël College, school voor havo en vwo in Zaandam, had Jan Hamming, burgemeester van Zaanstad, het over mijn passie voor onderwijs en cultuur. Die passie komt voort uit mijn overtuiging dat onderwijs en cultuur grote infrastructurele betekenis hebben voor onze samenleving, belangrijker misschien wel zijn dan wegen, kanalen en spoorlijnen. Cultuur definieert onze samenleving, vertelt verhalen en geeft de samenleving zo samenhang. Onderwijs geeft die cultuur door, borgt de continuïteit van onze samenleving. En die passie voor cultuur en onderwijs wordt gevoed door ergernis over de politieke en bestuurlijke verwaarlozing van die maatschappelijke betekenis en zorg over de consequenties die dat heeft in de snel veranderende wereld waarin wij leven.
Ik ben historicus. Ik reageer altijd wat allergisch wanneer mensen zeggen in een overgangstijd te leven, op een breukvlak van tijdperken. Het is met de beleving van de eigen tijd als overgangstijd als met de klacht over de jeugd van tegenwoordig: hij is van alle tijden. ‘Elke tijd is overgangstijd’ leerde ik van Hermann von der Dunk.^[1]H.W. von der Dunk, Elke tijd is overgangstijd. Opstellen over onze omgang met de geschiedenis, Amsterdam 1996. Maar toch: ook ik zie dat zich grote veranderingen voltrekken en dat we – de mensheid, onze samenleving – voor grote uitdagingen staan. Denk op mondiale schaal aan het veranderende klimaat en in onze samenleving aan de groeiende ongelijkheid en de steeds grotere diversiteit. Denk ook aan de verschuivende machtsverhoudingen in de wereld: het afnemende belang van de westerse landen en, misschien daarmee samenhangend, het groeiend aantal landen waarin de democratische structuren moeten wijken voor vormen van autoritair bestuur. Die veranderende wereld vraagt om verbeeldingskracht en creativiteit en dus om een actief cultuurbeleid.

lees verder: Breukvlak