Wie is?

Ik kwalificeer mezelf vaak als omnivoor, maar ben toch in de eerste plaats historicus, met een passie voor onderwijs en cultuur.

Waarom historicus? Omdat de geschiedenis mij de mogelijkheid geeft te reizen in de tijd, te dwalen in (naar het woord van de Engelse schrijver L.P. Hartley) het vreemde land dat het verleden is. Maar ook omdat ik kennis van dat verleden nodig heb om de tijd waarin ik leef te begrijpen, daar zinvol in te kunnen acteren.

En vanwaar die passie voor onderwijs en cultuur? Omdat ik ervan overtuigd ben dat onderwijs en cultuur grote infrastructurele betekenis voor onze samenleving hebben, belangrijker misschien wel zijn dan wegen, kanalen en spoorlijnen. En omdat ik mij zorgen maak over, soms erger aan de inmiddels decennialange politieke en bestuurlijke verwaarlozing van die maatschappelijke betekenis. Cultuur definieert onze samenleving, vertelt verhalen en geeft de samenleving zo samenhang. Onderwijs geeft die cultuur door, borgt de continuïteit van onze samenleving.

Ik studeerde geschiedenis in Utrecht, bij Hermann von der Dunk. Ik bezorgde de uitgave van Den Haag antwoordt niet, de memoires van de Nederlandse diplomaat jhr. Henri van Vredenburch. In 1992 promoveerde ik op De geuzen van de negentiende eeuw. Abraham Kuyper en Zuid-Afrika, een studie over de ontwikkeling van de buitenlands politieke opvattingen van de antirevolutionaire voorman Abraham Kuyper, het Nederlands nationalisme van de late negentiende eeuw en de rol daarin van het conflict tussen Boeren en Britten in Zuid-Afrika.

Ik was, zoals dat heet, een ‘buitenpromovendus’. Sinds mijn kandidaatsexamen werkte ik in de uitgeverij. Aanvankelijk was ik redacteur bij de verschillende grote encyclopedie-uitgeverijen. In 1983 stapte ik over naar de projectuitgeverij. Tot 2008 was ik werkzaam bij Inmerc in Wormer, eerst als redacteur, later als hoofdredacteur en uiteindelijk als uitgeefmanager. Ik was daar onder meer verantwoordelijk voor de reeks kleine kookboekjes in samenwerking met Het Nederlands Zuivelbureau, voor het culinaire tijdschrift Alliance, voor de jaarlijkse museumgids Nederland Museumland, voor de jubileumboeken van Hoogovens, de Rabobank en VNO-NCW, voor de jaarlijkse Rijksmuseum Agenda, voor de fotoboeken van Martin Kers, Jochem Wijnands, Duco de Vries en Kees Spruijt, voor de medische uitgaven in de reeks Spreekuur Thuis. In 2008 vestigde ik me als zelfstandig projectuitgever, aanvankelijk als partner in Orange House, uiteindelijk geheel autonoom onder de naam Sjaalman Media.

In 2010 stapte ik over naar de culturele sector en werd Brabant mijn werkterrein. In augustus van dat jaar werd ik directeur, later directeur-bestuurder van bkkc – brabants kenniscentrum kunst en cultuur, de in Tilburg gevestigde kennis- en uitvoeringsorganisatie voor het provinciaal cultuurbeleid voor de professionele kunsten in Noord-Brabant. Ik was daar onder meer verantwoordelijk voor de totstandkoming en de uitvoering van het Impulsgeldenprogramma (2013-2023), dat het instrumentarium vernieuwde waarmee de provincie de culturele sector bediende en dat een sleutelrol speelde bij het duurzaam versterken van het Brabantse cultuursysteem. Het programma bewees zich als een belangrijke stimulans voor de (door)ontwikkeling van Brabantse talenten, voor de vernieuwing van de sector en voor het versterken van het Brabantse aandeel in de landelijke infrastructuur. In 2018 fuseerde ‘mijn’ bkkc met de zusterorganisatie Kunstbalie, in Noord-Brabant verantwoordelijk voor amateurkunst en cultuureducatie. Ik werd directeur-bestuurder van de fusieorganisatie, Kunstloc Brabant, die zich in december 2018 vestigde in de LocHal, spectaculair industrieel monument in de Tilburgse Spoorzone, in 2019 onderscheiden als World Building of the Year. Van 2018 tot 2020 was ik tevens voorzitter van de Raad van Twaalf, het landelijke samenwerkingsverband van provinciale steuninstellingen voor cultuureducatie en cultuurparticipatie.

Afkomstig uit Delft, opgegroeid in Geleen, opgeleid in Utrecht en werkend in Brabant, woon ik inmiddels sinds 1994 in Zaandam. Ik was daar vijfentwintig jaar lid van het bestuur, waarvan twintig jaar (1999-2019) als voorzitter, van de Onderwijsstichting St. Michaël, verantwoordelijk voor het Sint Michaël College, de grootste school voor havo en vwo in de Zaanstreek.

In 2020 trad ik terug als bestuurder van de Onderwijsstichting St. Michaël, in 2021 ging ik ook in Brabant met pensioen. Maar niet om voor mijn geraniums te gaan zorgen. In juni 2021 werd ik voorzitter van de raad van toezicht van het Erfgoedhuis Zuid-Holland, gevestigd in mijn geboorteplaats Delft. Van september 2022 tot en met augustus 2023 was ik interim hoofd onderwijs bij Factorium Cultuurmakers, het Tilburgse centrum voor de kunsten, met als opdracht te adviseren over de wijze waarop in het Tilburgse de ondersteuning van de (binnenschoolse) cultuureducatie is belegd. Het resulteerde, uiteindelijk, in gesprekken tussen Factorium en CiST, in Tilburg verantwoordelijk voor de uitvoering van het programma Cultuureducatie Met Kwaliteit, over een integratie van activiteiten die per 1 april 2024 zijn beslag kreeg. In 2024 werd ik (technisch) voorzitter van de commissie Podia (Podiumkunst en Debat) bij het Amsterdams Fonds voor de Kunst. In die hoedanigheid leidde ik vergaderingen die adviseerden over de toekenning van vierjarige gemeentelijke subsidies voor de periode 2025-2028.
Maar ook op de vaardigheden die ik als redacteur en uitgever had opgedaan werd van tijd opnieuw een beroep gedaan. Mijn oud-collega Klaartje Heerze, die sinds 2008 in Umbrië haar Casa San Carlo bestiert (ideaal vakantieadres, adres ook waar ik mijn wijn bestel) hielp ik bij de totstandkoming van haar boek Van Klaartje naar Chiara. De vele gezichten van Umbrië, een verzameling van op het eerste gezicht grappige, soms ontroerende verhalen, maar die tegelijk de werkelijkheid verkennen achter zulke abstracte begrippen als integratie en identiteit. Om uiteindelijk heel voorzichtig een antwoord te geven op de vraag die haar gasten haar al bijna vijftien jaar stellen: waar voel je je ‘thuis’? Voor Het PON & Telos, sociale kennisonderneming in Tilburg, realiseerde ik ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan en aansluitend op mijn essay over ‘Kunst en cultuur in een verdeelde samenleving’, een boek waarin verschillende auteurs de contouren verkenden van een nieuw normatief kader voor een vitale en duurzame samenleving. Het verscheen in november 2022 bij Boom in Amsterdam: Een ander land. Pleidooi voor een duurzame samenleving.