Gemeentelijk cultuurbeleid: benchmark 2023

Het CBS publiceerde onlangs de uitkomsten van zijn onderzoek naar de cultuuruitgaven van gemeenten en provincies in 2023, gebaseerd op de gemeentelijke en provinciale jaarrekeningen. Ze geven een goed beeld van het belang dat lokale overheden hechten aan cultuurbeleid.
Gemeenten zijn in ons cultuurbestel de belangrijkste financier. Maar niet alle gemeenten dragen in dezelfde mate bij. In grote lijnen: hoe groter een gemeente hoe hoger de cultuurbegroting en, belangrijker, hoe hoger het bedrag dat een gemeente per hoofd van de bevolking aan cultuur besteedt. Maar wie de complete lijst van gemeenten overziet ziet dat die wordt aangevoerd door Assen en Heerlen, terwijl ook de Waddeneilanden en kleinere gemeenten als Tiel, Zutphen, Kerkrade, Middelburg, Oostzaan, Waalwijk, Schouwen-Duiveland en Gorinchem relatief hoog scoren. Tegelijkertijd roept de lage klassering van G40 gemeenten als Lelystad (nr. 101 met €92 per hoofd van de bevolking), Emmen (nr. 104 met €90 per hoofd van de bevolking) en vooral Zaanstad (met bijna 160.000 inwoners de 15^e gemeente van ons land, nr. 112 met €87 per hoofd van de bevolking) wel vragen op over het belang dat daar wordt gehecht aan serieus eigen cultuurbeleid.^[1]‘Detaillering cultuurlasten gemeenten en provincies, 2023’, CBS 11 november 2024.

Gemeentelijke uitgaven cultuur per hoofd van de bevolking, 2023
1	D	Assen	€ 319
2	D	Heerlen	€ 293
3	A	Rotterdam	€ 266
4	A	Amsterdam	€ 257
5	B	Arnhem	€ 255
6	B	Groningen	€ 252
6	E	Tiel	€ 250
7	A	‘s-Gravenhage	€ 244
8	A	Utrecht	€ 243
9	B	Haarlem	€ 234
11	H	Terschelling	€ 225
12	C	Deventer	€ 223
13	C	Maastricht	€ 217
14	C	Dordrecht	€ 214
15	B	Nijmegen	€ 213
16	B	Eindhoven	€ 211
17	C	Leiden	€ 207
18	D	Sittard-Geleen	€ 206
19	B	‘s-Hertogenbosch	€ 204
20	H	Schiermonnikoog	€ 201
21	D	Kampen	€ 200
22	B	Amersfoort	€ 196
	C	Delft	€ 196
24	D	Bergen op Zoom	€ 193
25	D	Hoorn	€ 188
26	H	Vlieland	€ 187
27	E	Zutphen	€ 185
28	B	Tilburg	€ 179
29	B	Breda	€ 175
	E	Kerkrade	€ 175
31	E	Middelburg	€ 171
32	B	Enschede	€ 168
	G	Oostzaan	€ 168
34	B	Almere	€ 167
35	C	Alkmaar	€ 166
36	D	Helmond	€ 165
37	E	Waalwijk	€ 161
38	C	Zwolle	€ 159
39	H	Ameland	€ 156
40	D	Den Helder	€ 155
41	B	Haarlemmermeer	€ 153
42	E	Schouwen-Duiveland	€ 152
43	D	Hengelo	€ 151
	D	Weert	€ 151
45	C	Venlo	€ 149
46	E	Gorinchem	€ 147
47	D	Terneuzen	€ 144
48	F	Texel	€ 143
49	D	Gouda	€ 141
50	D	Schiedam	€ 140
51	B	Apeldoorn	€ 137
	D	Roermond	€ 137
53	C	Leeuwarden	€ 135
	E	Valkenswaard	€ 135
55	F	Vaals	€ 134
56	D	Vlaardingen	€ 131
57	F	Harlingen	€ 130
58	D	Oosterhout	€ 127
59	C	Zoetermeer	€ 122
	D	Súdwest-Fryslân	€ 122
	D	Nieuwegein	€ 122
62	D	Smallingerland	€ 121
63	E	Veendam	€ 119
64	D	Purmerend	€ 118
65	E	Stadskanaal	€ 117
66	E	Krimpen aan den IJssel	€ 116
67	E	Goes	€ 112
	E	Wageningen	€ 112
69	D	Nissewaard	€ 110
	E	Etten-Leur	€ 110
	E	Veere	€ 110
72	D	Rijswijk	€ 108
73	E	Harderwijk	€ 106
	E	Noordoostpolder	€ 106
75	D	Heerenveen	€ 105
	E	Hellendoorn	€ 105
	E	Meppel	€ 105
	E	IJsselstein	€ 105
79	D	Amstelveen	€ 104
	D	Oss	€ 104
	E	Oldambt	€ 104
	E	Oldenzaal	€ 104
	E	Sluis	€ 104
84	D	Roosendaal	€ 103
	E	Noardeast-Fryslan	€ 103
86	D	Veenendaal	€ 102
87	D	Zeist	€ 101
88	D	Maashorst	€ 100
89	C	Ede	€ 98
	D	Doetinchem	€ 98
	E	Winterswijk	€ 98
92	F	Enkhuizen	€ 96
	F	Hilvarenbeek	€ 96
94	F	Doesburg	€ 95
95	D	Hilversum	€ 94
	E	Westerwolde	€ 94
97	E	Maassluis	€ 93
	E	Culemborg	€ 93
99	C	Alphen aan den Rijn	€ 92
	D	Lelystad	€ 92
	D	Dijk en Waard	€ 92
	E	Veldhoven	€ 92
103	C	Emmen	€ 90
104	E	Hof van Twente	€ 89
105	D	Hoogeveen	€ 88
	E	Noordenveld	€ 88
107	D	Meierijstad	€ 87
108	D	Midden-Groningen	€ 86
	D	Voorne aan Zee	€ 86
110	E	Oisterwijk	€ 85
111	E	Oude IJsselstreek	€ 84
112	B	Zaanstad	€ 83
	D	Almelo	€ 83
	E	Venray	€ 83
115	D	Velsen	€ 81
	F	Valkenburg aan de Geul	€ 81
117	D	Hardenberg	€ 80
	D	Land van Cuijk	€ 80
	E	Geldrop-Mierlo	€ 80
	F	Zandvoort	€ 80
121	E	Eemsdelta	€ 79
	E	Rijssen-Holten	€ 79
123	E	Brunssum	€ 78
	E	Stede Broec	€ 78
125	D	Woerden	€ 77
	E	Bergen (NH.)	€ 77
	E	Waadhoeke	€ 77
	F	Son en Breugel	€ 77
129	D	Houten	€ 76
	E	Tholen	€ 76
131	E	Heusden	€ 75
132	E	Elburg	€ 74
	E	Leudal	€ 74
134	E	Alblasserdam	€ 73
	E	Lisse	€ 73
	E	Bloemendaal	€ 73
	E	Deurne	€ 73
	E	Ridderkerk	€ 73
	F	Hattem	€ 73
140	C	Westland	€ 72
	D	Katwijk	€ 72
	E	Vught	€ 72
143	E	Barendrecht	€ 71
144	D	Vijfheerenlanden	€ 70
	E	Papendrecht	€ 70
	E	Ermelo	€ 70
147	F	Kapelle	€ 69
148	E	Goirle	€ 68
	E	Gemert-Bakel	€ 68
150	F	Gulpen-Wittem	€ 67
151	E	Baarn	€ 66
	E	Beverwijk	€ 66
	E	Peel en Maas	€ 66
	E	Soest	€ 66
155	D	De Fryske Marren	€ 64
	D	Leidschendam-Voorburg	€ 64
	E	Steenwijkerland	€ 64
158	E	Geertruidenberg	€ 63
	E	De Bilt	€ 63
160	D	Capelle aan den IJssel	€ 62
	G	Noord-Beveland	€ 62
162	E	De Wolden	€ 61
	E	Drechterland	€ 61
	E	Heemstede	€ 61
165	E	Dongen	€ 60
	E	Heiloo	€ 60
	E	Noordwijk	€ 60
168	E	Landgraaf	€ 59
	E	Moerdijk	€ 59
	F	Bergeijk	€ 59
	F	Landsmeer	€ 59
	F	Scherpenzeel	€ 59
173	E	Het Hogeland	€ 58
	E	Vlissingen	€ 58
	F	Westerveld	€ 58
176	D	Goeree-Overflakkee	€ 57
	E	Best	€ 57
	E	Borsele	€ 57
	E	Lochem	€ 57
	F	Opmeer	€ 57
181	D	Barneveld	€ 55
	E	Cranendonck	€ 55
	E	Zaltbommel	€ 55
184	E	Achtkarspelen	€ 54
	E	Wassenaar	€ 54
	E	Rheden	€ 54
	F	Montfoort	€ 54
	F	Asten	€ 54
189	D	Gooise Meren	€ 53
	E	Borne	€ 53
	E	Bunschoten	€ 53
	E	Hendrik-Ido-Ambacht	€ 53
	E	Maasgouw	€ 53
	F	Dantumadiel	€ 53
195	D	Altena	€ 52
	E	Berg en Dal	€ 52
	E	Nunspeet	€ 52
	E	Urk	€ 52
	E	Haaksbergen	€ 52
	E	Heemskerk	€ 52
	E	Twenterand	€ 52
202	E	Aalten	€ 51
	E	Raalte	€ 51
	E	Rhenen	€ 51
205	E	Dronten	€ 50
	E	Oost Gelre	€ 50
	E	Voorschoten	€ 50
	E	Wijchen	€ 50
	F	Bunnik	€ 50
	F	Druten	€ 50
211	E	Hulst	€ 49
	E	Nuenen c.a.	€ 49
	E	Montferland	€ 49
214	E	Castricum	€ 48
	E	Dalfsen	€ 48
	E	Echt-Susteren	€ 48
	F	Laren	€ 48
	F	Nederweert	€ 48
219	D	Krimpenerwaard	€ 47
	D	West Betuwe	€ 47
	E	Berkelland	€ 47
	E	Edam-Volendam	€ 47
	E	Huizen	€ 47
	E	Ooststellingwerf	€ 47
	E	Roerdalen	€ 47
	F	Beesel	€ 47
	F	Voerendaal	€ 47
	F	Beek	€ 47
	G	Baarle-Nassau	€ 47
230	D	Westerkwartier	€ 46
	D	Utrechtse Heuvelrug	€ 46
	D	Stichtse Vecht	€ 46
	E	Tytsjerksteradiel	€ 46
	E	Bladel	€ 46
	E	Borger-Odoorn	€ 46
	E	Wierden	€ 46
	F	Heerde	€ 46
	F	Heeze-Leende	€ 46
	F	Oirschot	€ 46
	F	Gennep	€ 46
241	E	Bernheze	€ 45
	E	Epe	€ 45
	E	Hillegom	€ 45
	E	Reimerswaal	€ 45
245	E	Horst aan de Maas	€ 44
	E	Neder-Betuwe	€ 44
247	E	Aa en Hunze	€ 43
	E	Hollands Kroon	€ 43
	E	Someren	€ 43
	E	Teylingen	€ 43
	E	Weststellingwerf	€ 43
	F	Waterland	€ 43
	G	Zoeterwoude	€ 43
254	E	Eersel	€ 42
	E	Opsterland	€ 42
	E	Putten	€ 42
	E	Woensdrecht	€ 42
	E	Zundert	€ 42
	F	Olst-Wijhe	€ 42
260	E	Beekdaelen	€ 41
	E	Tynaarlo	€ 41
262	D	Pijnacker-Nootdorp	€ 40
	E	Boxtel	€ 40
	E	Dinkelland	€ 40
	E	Waddinxveen	€ 40
	F	Reusel-De Mierden	€ 40
	F	Ouder-Amstel	€ 40
	G	Eemnes	€ 40
269	E	Coevorden	€ 39
	E	Sint-Michielsgestel	€ 39
	E	Stein	€ 39
	E	Voorst	€ 39
	E	Zwijndrecht	€ 39
	E	Bronckhorst	€ 39
	E	Schagen	€ 39
	F	Ommen	€ 39
	F	Woudenberg	€ 39
278	D	Hoeksche Waard	€ 38
	E	Oegstgeest	€ 38
	E	Renkum	€ 38
	E	Zeewolde	€ 38
	E	Aalsmeer	€ 38
	E	Eijsden-Margraten	€ 38
	E	Losser	€ 38
	F	Oudewater	€ 38
286	E	Beuningen	€ 37
	E	Medemblik	€ 37
	E	Zevenaar	€ 37
	E	Zwartewaterland	€ 37
	E	Loon op Zand	€ 37
	F	Staphorst	€ 37
292	F	Simpelveld	€ 36
	F	Midden-Delfland	€ 36
294	F	Heumen	€ 35
295	E	Zuidplas	€ 34
	E	Midden-Drenthe	€ 34
	F	Wormerland	€ 34
	F	Boekel	€ 34
299	E	Gilze en Rijen	€ 33
	E	Sliedrecht	€ 33
	E	Tubbergen	€ 33
	E	Uithoorn	€ 33
303	E	Brummen	€ 32
	E	Halderberge	€ 32
	E	Albrandswaard	€ 32
306	D	Lansingerland	€ 31
	E	Diemen	€ 31
	E	Leusden	€ 31
	E	Nijkerk	€ 31
	E	Buren	€ 31
	F	Bergen (L.)	€ 31
312	E	De Ronde Venen	€ 30
	F	Hardinxveld-Giessendam	€ 30
	F	Westervoort	€ 30
315	E	Koggenland	€ 29
	E	Lingewaard	€ 29
	E	Rucphen	€ 29
	E	Steenbergen	€ 29
	E	Maasdriel	€ 29
320	E	Laarbeek	€ 28
321	E	Molenlanden	€ 27
	E	Nieuwkoop	€ 27
	E	Oldebroek	€ 27
	F	Waalre	€ 27
325	E	Overbetuwe	€ 26
	F	Meerssen	€ 26
	H	Rozendaal	€ 26
328	E	Bodegraven-Reeuwijk	€ 25
329	F	Pekela	€ 25
330	E	West Maas en Waal	€ 24
	E	Wijdemeren	€ 24
332	E	Duiven	€ 23
	F	Lopik	€ 23
334	E	Drimmelen	€ 22
	E	Wijk bij Duurstede	€ 22
	F	Blaricum	€ 22
337	G	Mook en Middelaar	€ 19
	G	Renswoude	€ 19
339	E	Kaag en Braassem	€ 17
	E	Leiderdorp	€ 17
341	F	Alphen-Chaam	€ 16
342	F	Uitgeest	€ 8

A = gemeenten met meer dan 250.000 inwoners
B = gemeenten 150.000 – 250.000 inwoners
C = gemeenten met 100.000 – 150.000 inwoners
D = gemeenten met 50.000 – 100.000 inwoners
E = gemeenten met 20.000 – 50.000 inwoners
F = gemeenten met 10.000 – 20.000 inwoners
G = gemeenten met 5.000 – 10.000 inwoners
H = gemeenten met minder dan 5.000 inwoners

Vooralsnog wekken de cijfers, zeker wanneer je ze combineert met de provinciale cijfers,^[2]Cf. Chris van Koppen, ‘De culturele benchmark’, 27 december 2024. de indruk dat in de regio meer besef bestaat van de betekenis van cultuur voor de brede welvaart dan in de Randstad.

Referenties[+]

Referenties
↑1	‘Detaillering cultuurlasten gemeenten en provincies, 2023’, CBS 11 november 2024.
↑2	Cf. Chris van Koppen, ‘De culturele benchmark’, 27 december 2024.