De ongekende kracht van verbeelding

Per 1 juni zijn bkkc en Kunstbalie gefuseerd. We gaan samen verder onder een nieuwe naam Kunstloc Brabant. Het is een mooie en logische stap, want de kennis en netwerken van Kunstbalie (amateurkunst, cultuureducatie en community art) en bkkc (professionele kunst) sluiten perfect op elkaar aan. De fusie biedt een uitgelezen kans ze met elkaar te verbinden. Om, het uiteindelijke doel, de dienstverlening aan de culturele sector, de provincie en gemeenten efficiënter, vollediger en flexibeler te maken.
We leven in een tijd waarin zich grote veranderingen voltrekken die onze samenleving voor grote uitdagingen plaatst. Denk aan het veranderende klimaat en de gevolgen van de onder invloed van artificial intelligence verder oprukkende automatisering en de gevolgen die dat heeft voor onze arbeidsmarkt, denk ook aan de in onze samenleving groeiende ongelijkheid en de steeds grotere diversiteit.
In die verdeelde samenleving lijken kunst en cultuur er niet toe te doen, een vlucht uit de werkelijkheid te zijn hooguit. Dat is een misverstand. Cultuur is alles wat onze samenleving samenhang geeft, kunst is de reflectie daarop. Kunst en cultuur gaan dus over vernieuwing en continuïteit, en zijn in een samenleving die worstelt met zijn identiteit actueler dan ooit. Kunst en cultuur appelleren aan dat wat de mens onderscheidt van andere levende wezens op deze planeet: de gave van de verbeelding. De mens kan zich andere werkelijkheden voorstellen, zich een beeld vormen van het verleden, dromen van de toekomst, zich verplaatsen in een ander. Onze verbeeldingskracht stelt ons in staat bruggen te slaan, tussen hier en daar, tussen toen en nu, tussen nu en straks. Kunst en cultuur voeden die verbeeldingskracht en stellen ons zo in staat greep te krijgen op de werkelijkheid en er aan te ontsnappen. Ze geven vorm aan de normen en waarden die groepen in onze samenleving verbinden. Ze tonen en geven ruimte aan de diversiteit in die samenleving, doen ons beseffen dat identiteit niet eendimensionaal maar gelaagd en veranderlijk is en schragen daarmee onze democratie. Ze laten ons de werkelijkheid niet als gesloten maar als open ervaren. Ze geven lucht en zuurstof aan de samenleving.
Maar wij realiseren ons dat die betekenis van kunst en cultuur niet voor iedereen vanzelfsprekend is.
Daar, in het over het voetlicht brengen van die betekenis en het zo versterken van het maatschappelijk draagvlak voor kunst en cultuur ligt dan ook de belangrijkste taak voor Kunstloc Brabant. Versterken van het draagvlak door de culturele sector te verbinden met andere domeinen en de betekenis van kunst en cultuur voor die andere domeinen zichtbaar en tastbaar te maken. Versterken van het draagvlak door de culturele sector zelf weerbaarder te maken. Versterken van het draagvlak door burgers van jongs af vertrouwd te maken met kunst en cultuur. En Kunstloc Brabant doet dat vanuit zijn positie als kenniscentrum. Kennis is de basis van waaruit Kunstloc Brabant bijdraagt aan zijn belangrijkste doelstellingen: het versterken van het Brabantse cultuursysteem. Het kenniscentrum wordt gedragen door de hoog opgeleide professionals die samen Kunstloc Brabant vormen. Hun kennis, hun netwerken en de ervaring die zij opdoen in hun werk zijn het kapitaal, het hart van de organisatie. Zij stellen Kunstloc Brabant in staat de rol van ontwikkel- en uitvoeringsorganisatie en de rol van adviseur, voor zowel provincie als culturele sector te spelen.
Kunstloc Brabant acteert daarbij in de context van ambitieus provinciaal cultuurbeleid. In de Agenda van Brabant uit 2010 en de Cultuuragenda van Brabant voor 2020 uit 2013 wordt cultuur gedefinieerd als een van de provinciale kerntaken, naast ruimtelijke ontwikkeling en inrichting, bereikbaarheid van de regio en regionaal economisch beleid, vanuit de focus op het vestigings- en leefklimaat. De Provincie realiseert zich dat de culturele kwaliteit van de leefomgeving een doorslaggevende factor is om burgers en bedrijven te boeien en talenten te binden.^[1]Cultuuragenda van Brabant voor 2020, Den Bosch 2013. Dat wordt bevestigd in Beweging in Brabant, het bestuursakkoord uit 2015, dat rept van ‘allerlei positieve maatschappelijke en economische effecten’ van de ‘ruime voorraad sociaal en cultureel kapitaal’. Van ‘sport- en cultuurvoorzieningen die bijdragen aan het internationale profiel van onze regio, beter onderwijs, goede gezondheid en een actieve deelname van Brabanders aan de samenleving’, die ‘in belangrijke mate de identiteit en eigenheid van Brabant [bepalen], ook in internationaal perspectief’.^[2]Beweging in Brabant. Bestuursakkoord 2015-2019, Den Bosch 2015.
Het cultuurbeleid zoals het vanuit deze motivering wordt gevoerd is er nadrukkelijk op gericht het Brabantse cultuursysteem te versterken en te innoveren, het door gerichte investeringen te stimuleren tot een vernieuwde en vernieuwende positionering in het maatschappelijk krachtenveld. Met name via het in 2013 gelanceerde Impulsgeldenprogramma en het in 2015, na de mislukte kandidatuur van Eindhoven als culturele hoofdstad van Europa 2018, ingestelde cultuurfonds Brabant C wil de provincie de culturele sector in Brabant faciliteren om kwaliteit, diversiteit en reikwijdte van haar aanbod te vergroten. Niet voor niets constateerde Robbert van Heuven in De Provinciale Staat van Cultuurbeleid, door Kunsten ’92 gepubliceerd aan de vooravond van de laatste Provinciale Statenverkiezingen, dat Brabant zich in Nederland onderscheidt als een ‘inhoudelijk regisserende provincie’.^[3]Robbert van Heuven, De Provinciale Staat van Cultuurbeleid, Amsterdam 2015.
Met recht en reden is men in Brabant kritisch over de bijdrage die het Rijk levert aan de Brabantse culturele infrastructuur: weliswaar is de hoeveelheid rijksgeld die naar Brabant komt inmiddels bijna verdubbeld, nog steeds landt niet meer dan zo’n 4% van de rijksmiddelen voor cultuur in de achterliggende periode in onze provincie. In Beweging in Brabant kondigt de in 2015 aangetreden coalitie aan zich ‘in nauwe samenspraak met de Brabantse cultuursector en Brabantse steden’ sterk te willen maken ‘voor een stevige (lobby)agenda richting het Rijk om meer financiële middelen uit de landelijke basisinfrastructuur en cultuurfondsen los te krijgen.’^[4]Beweging in Brabant. Bestuursakkoord 2015-2019, Den Bosch 2015. Die lobby krijgt nu vorm in BrabantStad maakt het, de voorzet die de vijf grote Brabantse steden en de Provincie in september 2018 gaven voor het landelijk cultuurbeleid zoals het vanaf 2021 vorm moet krijgen.^[5]Taskforce Cultuurvisie BrabantStad, BrabantStad maakt het. Een innovatieve culturele regio als geen ander, september 2018. BrabantStad sorteert voor op een beleid dat ruimte biedt aan experiment en nieuwe talenten, dat aansluit op de Brabantse makerstraditie waarbij innovatie, samenwerking en cross-overs tussen verschillende disciplines eerder regel dan uitzondering zijn en dat vorm krijgt door een actieve rol van samenwerkende Provincie en steden. Het is de kern van het Brabantse regioprofiel. Het wordt uitgewerkt in een vijftal samenhangende programmalijnen, die expliciet aansluiten op de visie, de missie en de opdracht van Kunstloc Brabant: talentontwikkeling, cultuureducatie, publiekwerking, innovatie in (inter)nationaal perspectief en monitoring. Kunstloc Brabant verheugt zich dan ook op een toekomst waarin zij mee vorm kan geven aan een door het Rijk ondersteund samenhangend regionaal cultuurbeleid.

Inleiding van het Werkplan 2019 van Kunstloc Brabant, oktober 2018.